Hoewel het einde van de coronapandemie in zicht is, gaan er steeds meer geluiden op die ons vertellen dat een dergelijk omvangrijke virusverspreiding de komende decennia vaker gaat plaatsvinden. Nieuwe besmettelijke mutaties zoals recentelijk in India en Nepal nemen de zorgen niet weg. Wat kunnen we doen om onze weerstand te verbeteren om beter bewapend de strijd aan te gaan tegen allerlei ziekteverwekkers. In deel I besprak ik de rol van bewegen; in deel II kwam een goede nachtrust aan bod. In deze aflevering van ‘Verbeter uw weerstand’ belichten we de rol van voeding.
Op de IC-afdelingen van ziekenhuizen in verschillende landen valt op dat de meeste patiënten kampten met overgewicht en obesitas. Daar zijn meerdere oorzaken voor aan te wijzen, zoals een verhoogd leptine-gehalte in het bloed en de ACE2-receptoren op de vetcellen. Ook is duidelijk dat obese patiënten op voorhand al meer moeite hebben met ademhaling, omdat het middenrif minder ruimte heeft. Dus slaat het COVID-19-virus extra hard toe in deze groep. Wellicht de belangrijkste reden hiervoor is, dat mensen met obesitas al kampen met chronische laaggradige ontstekingen. Dat zijn chronische infecties met een lagere intensiteit waarbij de bekende ontstekingsverschijnselen zoals warmte, rode zwelling en pijn niet duidelijk aanwezig zijn, in tegenstelling tot bij bijvoorbeeld een wond of griep.
"Laaggradige inflammatie is als een veenbrand. U ziet het niet, u voelt het niet, maar het is er altijd en kan zomaar de kop opsteken."
Prof. Dr. Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid VU Amsterdam
Overbelast immuunsysteem
Ons immuunsysteem is erop ingericht om ziekteverwekkers aan te vallen en te vernietigen. Zodra er sprake is van chronische laaggradige inflammatie staat ook het immuunsysteem constant onder druk. Daardoor raakt dat systeem overbelast en kan het minder goed andere ontstekingen of ziekteverwekkers, zoals COVID-19, bestrijden. Ook heeft vetweefsel direct invloed op het immuunsysteem, bijvoorbeeld door verhoogde afgifte van het hormoon leptine. Ten slotte kan ons voedsel direct en indirect aangrijpen op de immuunhuishouding. Dat laatste is natuurlijk ook goed nieuws, want dat betekent ook dat we vrij snel effect mogen verwachten als we kiezen voor gezonde voeding.
Niet diëten of crashen
Laat ik beginnen te zeggen dat een dieet, en zeker een crashdieet, geen goed idee is. Vaak houden we dat wel een aantal weken vol, maar als we even uit balans zijn, krijgen we een terugval. Bijna altijd vliegen de kilo’s er weer aan. Bovendien is de kans groot dat we bij strenge diëten essentiële voedingsstoffen te kort komen. En dat heeft juist een negatieve invloed op onze weerstand. Wat we wel meteen en verantwoord aan kunnen pakken is het soort voedsel. Bewerkt voedsel, dat 70 tot 80 procent van het aanbod in de supermarkt uitmaakt, is funest voor de microflora. De bacteriën in maag en darmen hebben een belangrijke invloed op het immuunsysteem. Kort gezegd: hoe gevarieerder de darmflora, hoe beter de ondersteuning van het immuunsysteem. Bewerkt voedsel (ultra processed food) draagt in ieder geval niet bij aan een gezonde en gevarieerde darmflora en zorgt direct voor laaggradige inflammatie.
Wat moeten we wel/niet eten?
Of u nu aanhanger van low fat, van low carb, vegetarische of veganistische bent of niet; de voedseldeskundigen van deze verschillende opvattingen zijn het over een paar dingen zaken roerend eens. Eet vooral onbewerkte of minimaal bewerkte producten, liefst verse groente en fruit, bonen en peulvruchten, noten, zaden en volkoren granen, en drink water. Als u dierlijke producten eet, eet dan producten die minimaal bewerkt zijn en van dieren die gevoed zijn met gezond en lokaal voer. Eet dus geen fastfood, junkfood, zwaar bewerkte producten, suikerhoudende dranken en geraffineerde zetmeelrijke producten (wit brood, witte rijst).
Supplementen
Onlangs was in het nieuws dat resveratrol, een stof die van nature in druiven voorkomt, als voedingssupplement het leptinegehalte in het bloed van obese patiënten zou kunnen verlagen. Er is in de wetenschap echter nog geen bewijs gevonden dat suppletie met resveratrol invloed heeft op leptineconcentraties. Waar wel evidentie voor is, is vitamine D. Vooral ouderen en mensen met een donkere huidskleur hebben veel baat bij bijvoorbeeld 20 microgram vitamine D-suppletie. Verder kunnen zink en vitamine C bijdragen aan een gezond immuunsysteem. Overdrijf niet met supplementen, want een grote hoeveelheid vitamines kan ook schade veroorzaken en in een gevarieerd eetpatroon zitten voldoende van deze zogenaamde micronutriënten.
CooL
Het valt niet mee om (eet)gewoontes te veranderen; het is vaak een langdurig proces. Om het langer vol te houden zijn kleine stapjes effectiever dan een grote ommezwaai. Leefstijlcoaches kunnen daarbij ondersteunen. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) zit in het basispakket van uw zorgverzekeraar. Op dinsdag 7 juli start in Leefstijlcentrum Wijchen Gezond een nieuwe groep met het GLI-programma ‘Coaching op Leefstijl’. Vraag uw huisarts of praktijkondersteuner hoe u daar gebruik van kunt maken of kijk hier voor meer informatie.